ΕΓΙΝΕ – ΠΕΤΥΧΕ – ΘΑ ΞΑΝΑΓΙΝΕΙ – κάποτε

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ με τη ΜΕΘΟΔΟ SPROXIMO

και τον Χάρη Μιχαλογιαννάκη

Κάθονται λέει και μία και δύο ώρες επιπλέον και δουλεύουν, κάθε Δευτέρα. Είναι λέει μόνο άντρες – κι αυτό το κοριτσάκι κύριοι με το γερμένο κεφαλάκι στο βάθος της αίθουσας; τους ρώτησε ένας homo ludens. Έχουν λέει θέματα να λύσουν. Πέρασε κάποιος γνωστός και τους έπιασε να βλέπουν ταινία, μπήκε ο Μπάμπης ο πλανόδιος μουσικός και είδε απλωμένα στο τραπέζι την Αγία Γραφή, έναν Φρόυντ και μία espresso. Έψαχναν λέει ιδέες για συγγραφή σεναρίου. Εγώ έκανα το λάθος και είπα, “τελειώνει δηλαδή η πρώτη σας μικρού μήκους …”. Πήγαν να με φάνε ζωντανή. “Ποιά μικρού μήκους κυρία μου, για ποιούς μας πέρασες, κανονικές ταινίες μεγάλου μήκους γράφουμε”. Εγώ δεν νομίζω πως θα ξαναπάω, δεν καταλαβαίνω άλλωστε και τη φόρμα, όποιος όμως από εσάς ενδιαφέρεται, μου είπαν καθώς έφευγα, “άσε ανοιχτή την πόρτα, κοριτσάκι, όλο και κάποιος θα περάσει για να δέσει». Εδώ λέει αν δέσεις, σπρώχνεις τον έναν και σωριάζονται όλοι μαζί στο γράψιμο.

Το κοριτσάκι με το γερμένο κεφαλάκι

Το ΣΕΝΑΡΙΟ με τους άντρες είναι διαφορετικό. Ως την τελευταία στιγμή, απλώνονται σε ιστορίες, μαζεύονται σε σκηνές, τυλίγονται σε φίλμς, σχεδιάζουν χαρακτήρες και μοιράζουν κόμπους για να λύσουν δεσμούς. Προχτές πάλι, πρώτη μέρα του καλοκαιριού, απλώθηκαν, μαζεύτηκαν, τυλίχτηκαν, σχεδίασαν, μοίρασαν και τελικά έκλεισαν τον Κύκλο.

ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΑΡΗ

Ένα σενάριο προορίζεται να γίνει ταινία.  Κι απ’ αυτή την άποψη είναι ένα ημιτελές προϊόν, τίποτα περισσότερο μα και τίποτα λιγότερο.  Είναι ένα τεχνικό κείμενο που δεν προορίζεται να συγκινήσει από μόνο του με τρόπο πλήρη και οριστικό τον αναγνώστη του.  Είναι σχεδιασμένο για να γίνει ταινία και μόνο τότε να αποκτήσει την ολοκληρωμένη μορφή του, γράφει κάπου ο Ταρκόφσκι. Συμφωνώ απολύτως μ’αυτό. Αλλά σε μια χώρα με φτωχή παραγωγή ταινιών όπως η Ελλάδα, η έννοια του σεναρίου αποκαλύφθηκε σε μένα λίγο διαφορετικά. Σπούδασα σκηνοθεσία αρχικά στο Παρίσι όπου και τα παράτησα όταν αισθάνθηκα πως έμπλεξα θεωρητικά με κάτι που δεν ήταν ο σκοπός μου να το πλησιάσω έτσι.  Ήθελα να σπουδάσω την κατασκευή μιας ταινίας και όχι τη θεωρία που την περιβάλει.  Τη θεωρία ήθελα να τη διδαχθώ από την πράξη.  Είχα δει ταινίες που με τίναζαν στα ουράνια χωρίς να ξέρω το γιατί.  Αυτό αρκούσε.  Παρ όλα αυτά στο Παρίσι γράφτηκα σ’ ένα προπαρασκευαστικό τμήμα για την IDΗEC [Ινστιτούτο Υψηλών Σπουδών Κινηματογραφίας].  Εκεί το πράγμα ήταν διαφορετικό.  Με κάποιους καταπληκτικούς καθηγητές-μέντορες έπρεπε να ετοιμάσουμε ντοσιέ πλήρους έρευνας πάνω σε μια ταινία, από το σενάριο ως και την αίσθηση που θα είχε το τελικό αποτέλεσμα. Προχώρησα με επιτυχία στην πρώτη φάση των εξετάσεων αλλά, για λόγους που καμιά σχέση δεν είχαν με τις σπουδές, γύρισα στην Ελλάδα και γράφτηκα στη Σχολή Σταυράκου – από εκείνη την περίοδο θυμάμαι ότι στην ερώτηση, γιατί σπουδάζεις σινεμά; υπάρχει η απάντηση, γιατί έχω ωραίες ιδέες για ταινίες. Κρατήστε το.   Τέλειωσα γυρίζοντας την ταινία «Ο Επόμενος του προηγούμενου» όπου το σενάριο ήταν ντεκουπάζ, δηλαδή γραμμένο γύρισμα στο χαρτί με σκηνοθετικές υποδείξεις.  Το ίδιο και στην επόμενη ταινία μου, «Πολεμικό Εμβατήριο».  Με εξυπηρετούσε.  Ήταν γρήγορο και φτηνό – ας μη καταλαβαίνετε τώρα τι εννοώ.  Έγραφα ντεκουπάζ.  Μια σειρά από εικόνες που μπορούσα να παράγω.  Δεν ήμουν όμως ευχαριστημένος.  Κάτι έλειπε. Δούλεψα ασταμάτητα σαν βοηθός σκηνοθέτη για πολλά χρόνια.  Σενάριο δεν ξανάγραψα.  Κι όποτε χρειάστηκε, συνέχισε να είναι ντεκουπάζ.  Με στοιχεία αφηγηματικά αλλά παρέμενε πολύ τεχνικό.  Σαν βοηθός, το πρώτο πράγμα που κάνεις προτού κλείσεις μια δουλειά είναι να διαβάσεις το σενάριο.  Λέω το εξής κι ας μην ισχύει αυτό για κανέναν άλλο. Δεν υπάρχει χειρότερη κατάσταση από το να δουλεύεις σε μια ταινία που δεν σ αρέσει το σενάριο, όσα χρήματα κι αν σου δίνουν.  Κόλαση!  Είσαι σαν ξένο σώμα.  Σε μια κρίσιμη στιγμή που σκέφτηκα να τα παρατήσω τελείως, συνέβει κάτι μοναδικό.  Με πήρε τηλέφωνο ο κύριος Τσιώλης Σταύρος για να πάω βοηθός του.  Δεν με ξέρει, δεν τον ξέρω.  Βρισκόμαστε, μου δίνει το σενάριο της ταινίας «Παρακαλώ γυναίκες μην κλαίτε» και μου λέει, διάβασέ το και πάρε με τηλέφωνο αν σ ενδιαφέρει. Δεν είχα ξαναδιαβάσει πιο πλήρες και οριστικό σενάριο στη ζωή μου.  Μου έλυσε τα μάγια!  Ήταν τέτοια η δύναμη που πήρα από αυτό το «ημιτελές προϊόν», που δούλεψα δίπλα του για 8 χρόνια.  Ό,τι σενάριο του Σταύρου και να διάβασα ήταν μοναδικό.  Και σας διαβεβαιώ πως τα σενάριά του είναι καλύτερα κι από τις ταινίες που γυρίστηκαν για λόγους που δεν θίγουν τον Σταύρο αλλά την παλιοκατάσταση που επικρατεί με την παραγωγή των ταινιών στην Ελλάδα.  Μέσα από την τριβή μου με τον Σταύρο αλλά και την υποστήριξη του συγχωρεμένου του Χρήστου Βακαλόπουλου, κατάφερα και διατύπωσα για πρώτη φορά τρεις μεγάλου μήκους ταινίες σε μορφή σεναρίου.  Κι ας μην γυρίστηκαν ποτέ. Κατάλαβα έτσι τι σημαίνει σενάριο για μένα.  Ένα «ημιτελές προϊόν» με μια τεχνική γραφή που το εξυπηρετεί να αποδώσει το καθαρό πνεύμα μιας ταινίας.  Και με αυτή την άποψη είναι μια ολοκληρωμένη ΠΡΩΤΗ ΤΑΙΝΙΑ.  Αν υπάρξει γύρισμα ακόμα καλύτερα.  Θάχουμε την ΤΑΙΝΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ. Ωραίες ιδέες για ταινίες υπάρχουν πολλές.  Για να τις γράψει κάποιος χρειάζεται ατομική ευθύνη.  Να στρωθεί.  Να βλέπει ταινίες σαν αποχυμωτής.  Να διαβάσει σενάρια – πράγμα δύσκολο αφού δεν υπάρχουν εκδόσεις και εξειδικευμένες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα –  και να βρει κάποιον που να τον εμπιστευθεί και αργά αργά να βρει το πάντρεμα του ύφους με τη μορφή που τον απογειώνει.

Χάρης Μιχαλογιαννάκης – Ιανουάριος 2009